Tijdens de Onderwijsdagen in november 2017 was er veel aandacht voor Open leermaterialen. De Preconferentie stond geheel in het teken hiervan. Op onderstaande links kunt u een aantal lezingen terugkijken.

Tijdens de Opening van de Preconferentie ziet u een inleiding op het thema door Kirsten Veelo. Daarin was een video te waarin kwartiermaker Rob Fastenau uitleg geeft over open onderwijs in de versnelling: Open onderwijs in de versnelling.

Martin Weller van de Open University (UK) gaf een overzicht over Open leermaterialen: Navigating the open education landscape.

Het daaropvolgende lezing gingen Anka Mulder (TU Delft) en Etienne Verheijck (AMC UvA) met elkaar en met de zaal in gesprek: Wat instellingen doen om delen en hergebruik succesvol te maken. 

Aan het publiek is gevraagd wat de belangrijkste redenen zijn om in je eigen onderwijs open leermaterialen van anderen te gebruiken. Hieronder staan de resultaten.

En er is aan het publiek gevraagd: Wat is volgens u essentieel om "open" delen en hergebruik in uw instelling te stimuleren? Naast het geven van een antwoord kon men ook stemmen op de gegeven antwoorden. Hier volgt de top 10 met tussen haakjes het aantal stemmen:

1. Goede ondersteuning en duidelijk beleid (46)
2. Herkenning en beloning voor docenten (32)
3. Goed zoekbaar maken (21)
4. Metadateren en ranking kwaliteit (18)
5. De docent moet overtuigd worden van het nut en belang (17)
6. Beloon docenten vóórdat ze de investering in open gaan doen, niet erna (14)
7. Tijd en geld (11)
8. Beleid en open delen zoveel mogelijk verplichten (net zoals bij artikelen) (11)
9. Gebruiksvriendelijke tools (11)
10. Gebruiksvriendelijkheid van platform waarmee gedeeld wordt (11)

De uitslag van deze pool was een mooi bruggetje naar het lanceren door Etienne en Anka van een beleidstool. Met dit online stappenplan Beleid voor open leermaterialen kom je in 6 stappen tot een compleet beleidsplan. Het biedt ondersteuning bij het formuleren van beleid en leidt je langs een verzameling open bronnen.

Wil je in 2018 aan de slag met beleid maken? In de SURFacademy-leergang Beleid voor open leermaterialen (januari - april) doorloop je samen met beleidsmakers van andere instellingen het online stappenplan. Tijdens de 3 bijeenkomsten ga je in gesprek met experts op het gebied van open leermaterialen. Zij geven ook feedback op je beleidsplan in wording. De slotbijeenkomst is een bezoek aan de OE Global conferentie in Delft. Meer informatie en inschrijven voor de leergang.

In de sessie Open leermaterialen in vakcommunity’s bespraken Robert Schuwer (Fontys), Marja Versantvoort (Fontys) en Annoesjka Cabo (TU Delft) over de ervaringen die zij hebben opgedaan bij de Boegbeeldprojecten en hoe je delen en gebruiken van open laarmaterialen tot een succes kunt maken. De rol van een vakcommunity is bij beide projecten essentieel.

De Trends in open werden besproken door Jan-Bart de Vreede (Kennisnet) en Kirsten Veelo (SURF). Sinds 10 jaar noemen we leermaterialen die openbaar gedeeld worden voor hergebruik Open leermaterialen. We weten waar we nu staan maar wat zijn de ontwikkelingen die we kunnen verwachten waarmee Open leermateriaal nog meer van zijn potentiele kracht daadwerkelijk kan waarmaken? Naast de video-opname kun je ook de gebruikte sheets bekijken.

Naast deze plenaire lezingen waren er bij de paralelsessies sessies in het kader van het thema Open leermaterialen:

Delen en hergebruik van open leermaterialen: meerwaarde of bezwaren?
In deze sessie stond het docentperspectief centraal rond delen en hergebruik van open leermaterialen. De docent is de bepalende factor voor het slagen hiervan. Maar wat is de meerwaarde voor de docent? Ben Janssen (OpenEd Consult), onderzoeker op het gebied van adoptie van open onderwijs, modereerde het gesprek met de zaal en Gerben Moerman (Universiteit van Amsterdam), Leontine Preseun (Haagse Hogeschool). In de sessie kwam o.a. naar voren dan veel docenten niet op de hoogte zijn of niet het belang/de kansen inzien van Open leermaterialen. Meer is terug te zien in de slides.

Bestaande cursus omvormen naar open cursus: hoe doe je dat?
Voor hergebruik en delen van open leermaterialen zijn verschillende specialisten betrokken binnen een hogeronderwijsinstelling zoals; de docent, onderwijskundige, bibliothecaris (Dafne Jansen , Universiteit Utrecht), cursuscoördinator en een juridisch specialist. Vanuit de Elevate waren Ashley Grimmelikhuijsen en Renée Filius aanwezig. Vaak komt er veel op de schouders van docenten terecht omdat zij, naast gebruikers, ook de (inhoudelijke) producenten zijn van open leermaterialen. Ondersteuning bij het ontwikkelen van open leermaterialen is daarom wenselijk. In deze sessie doorlopen we het omvormen van een bestaande cursus naar een open variant, live en in chronologische volgorde. Hierbij maken we gebruik van een bestaand model voor maken, delen en hergebruiken van open leermaterialen en cursussen, [Schuwer, 2016] en een praktijkvoorbeeld van een hogeronderwijsinstelling.

Maak kennis met de adoptieversneller voor open online onderwijs
Nicolai van der Woert (Radboudumc Health Academy) en Marjon Baas (Saxion) vertelden over het achterblijven van de adoptie in het onderwijs van open onderwijsmaterialen. Hierbij kwam ook het belang van Content Curation aan bod. De SIG Open Education een adoptieversneller ontwikkeld waarin de benodigde expertise en mogelijke aanpakken aan bod komen. Zij organiseren op 13 febuari een workshop om te leren hoe je concreet aan de slag kunt met open onderwijs. Tijdens deze SURFacademy workshop voer je een nulmeting en een SWOT-analyse uit. Meer informatie en inschrijven voor deze bijeenkomst.

Gebruik SURFsharekit voor het delen van open leermaterialen
Hoe kun je als instelling kwalitatief hoogwaardige leermaterialen open beschikbaar stellen dat aansluit op de specifieke voorkeuren van (toekomstige) studenten? In deze sessie vertelden Kirsten Veelo (SURFnet) en Martine Teirlinck (SURFmarket) meer over SURFsharekit een repositorydienst voor het opslaan van wetenschappelijke publicaties, scripties en open leermaterialen. In 2018 zal er een nieuw platform worden gelanceerd voor het delen van leermaterialen.

SURF wil de inspanningen erkennen van deze changemakers, die het verschil maken binnen hun onderwijsinstelling. Daarom reikten we voor de tweede keer de SURF Onderwijsawards uit. De Award voor ICT- en onderwijsprofessional ging naar Jacco Jasperse, CIO bij HZ University of Applied Sciences. Hij is van mening dat we in geval van open leermaterialen vooral tijd moeten steken in het overtuigen van de docenten, dat je met onderwijsmateriaal van een ander juist heel mooi onderwijs kunt maken. In 2018 zal SURF samen met Jacco onderzoeken of zij samen iets op dit vlak kunnen organiseren.