Met toestemming van Wilfred Rubens uit zijn blog overgenomen

Een activerende didactiek kan bijdragen aan succesvol studeren. Online video’s worden vaak geassocieerd met ‘passief consumeren’. Wat mij betreft is er echter een duidelijk verband tussen het gebruik van online video voor succesvol studeren. En dat verband gaat verder dan het faciliteren van een activerende didactiek.

Voordat ik het bovenstaande zal toelichten, is het belangrijk om een aantal begrippen helder af te bakenen.

Online video

Bij online video heb je meerdere varianten:

• Live online streaming video vs opgenomen video’s.
• Wel of niet (geïntegreerd) ingebed met andere leeractiviteiten (bijvoorbeeld video’s verrijkt met evaluatieve vragen).
• Diverse formats (kennisclips in verschillende varianten, screencasts, weblectures, kort/lang, 360 graden video’s, enzovoorts).
• Gebruikt bij diverse didactische aanpakken (flipped classroom, klassikaal-ondersteund, probleemgestuurd onderwijs, volledig onlinbe, enzovoorts). Zie bijvoorbeeld mijn elf modellen voor blended learning.
• Voor diverse leeractiviteiten (bijvoorbeeld voor de introductie van een realistisch probleem als startsituatie voor leren, als advance organizer, voor instructie, als verwerkingsopdracht, voor feedback, voor reflectie).

Er is al met al sprake van een grote variëteit op het gebied van online video voor leren, opleiden en onderwijs.

Of video’s leiden tot goede leerresultaten is bovendien meestal afhankelijk van het didactisch concept. Bovendien is inhoud en vorm van invloed op de effectiviteit. Bob van den Brand van de Tilburg University heeft bijvoorbeeld aannemelijk kunnen maken dat zijn iSTAR-methode -waarbinnen instructievideo’s een belangrijke rol spelen- hebben bijgedragen aan een stijging van het slagingspercentage bij examens (van 58% naar 79%). In 2012 heeft Bob daarom de E-learning Award gewonnen.

Sleutels voor succesvol studeren

Dat brengt ons bij het onderwerp ‘succesvol studeren’. Volgens Marcel van der Klink (lector bij Zuid Hogeschool) kunnen opleidingen een aantal zaken doen om te voorkomen dat studenten vastlopen of vertraging oplopen. Bijvoorbeeld door een studeerbaar curriculum samen te stellen stellen. Vijf sleutels zijn daarbij van belang:

1. Programmering (samenhang, rust en transparantie). Overzicht houden. Binnen een blok een beperkt aantal onderwijseenheden met een thema aanbieden.
2. Actief leren. Onderwijs dat uitgaat van actief omgaan met de stof. Bied hierbij een diversiteit aan activiteiten aan.
3. Onderwijsklimaat. Zorg ervoor dat betrokkenheid van studenten hoog is. Pik signalen die wijzen op naderende uitval snel op (zoals verzuim). En intervenieer.
4. Toetsing. Bij te veel tentamens wordt een opleiding een hordeloop, met het risico op uitval. Kies per onderwijseenheid één tentamen. Evalueer het leren en geef regelmatige feedback. Van docenten en studenten. Zorg ervoor dat studenten eigenlijk een examenkans hebben.
5. Teamwerk. Ben als team samen verantwoordlijk bent voor een opleiding.

In deze video licht Marcel dit toe. In de tekst hieronder beschrijf ik hoe je online video kunt inzetten bij een aantal van deze ‘sleutels’.

Online video en de vijf sleutels

1. Programmering. Je kunt een video als Advance Organizer gebruiken. Via een screencast of kennisclip kun je voorafgaand aan het leren een overzicht bieden waarmee lerenden nieuwe inhouden kunnen organiseren en interpreteren.
2. Actief leren. Lerenden moeten actief omgaan met de leerstof. Maar dat betekent uiteraard dat leerstof eerst gedemonstreerd moet worden. ‘Demonstration’ is één van Merrill’s first principes of instruction. Je kunt als docent onder meer via kennisclips bepaalde handelingen voordoen (modelleren). Met name bij complexe handelingen of handelingen bij echte patiënten werken video-opnames goed. Het is ook niet altijd mogelijk om lerenden fysiek aanwezig te laten zijn bij bepaalde handelingen.
   Lastige statistische berekeningen kun je ook prima voordoen, onder meer via een screencast. Lerenden kunnen deze naar behoefte bekijken.
   Volgens Marcel van der Klink kunnen hoorcolleges ook deel uit maken van de diversiteit aan leeractiviteiten waar hij voor pleit. In dat geval is het handig dat lerenden deze college’s (deels) terug kunnen kijken. Bovendien kun je deze opnames verrijken met evaluatieve vragen die het leereffect kunnen vergroten (ook afhankelijk van de feedback).
   Daarnaast kun je lerenden verwerkingsopdrachten geven waarbij zij video’s maken. Video’s kunnen zoals gezegd ook gebruikt worden voor reflectie (bijvoorbeeld videoblogs) of voor feedback.
   Zo zijn er nog veel meer mogelijkheden om diverse videotoepassingen voor actief leren in te zetten.
3. Onderwijsklimaat. Je kunt toepassingen als BlueJeans of Skype gebruiken voor interactie tussen docenten en lerenden, tussen bijeenkomsten door. Of als de fysieke afstand tussen lerenden en docenten groot is. Hiermee kun je de betrokkenheid van lerenden vergroten. Een andere toepassing is een interactief webinar. De betrokkenheid van lerenden kan daarbij ook groot zijn, als je veel interactiemomenten inbouwt.
4. Toetsing. Je kunt video’s ook inbedden binnen toetsvragen (formatief en summatief). Zoals gezegd kun je online video’s ook verrijken met vragen waarmee lerenden het resultaat van het leren kunnen evalueren. Videofeedback is wederom een voorbeeld van de inzet van online video voor toetsing.
5. Teamwerk.  Het is best ingewikkeld om teams altijd fysiek bij elkaar te laten komen. Mensen werken parttime en op verschillende locaties. Mede door de reistijd is het ook complex om overleggen te plannen om samen aan onderwijs te werken. In die situaties zijn toepassingen als Skype, StarLeaf of BlueJeans erg handig. Medewerkers willen vaak best een uurtje op hun vrije dag overleggen als zij daarvoor niet naar de locatie hoeven te komen.
   Ik heb dinsdagavond bijvoorbeeld een webinar via Zoom verzorgd. Gisteren heb ik een kort Skype-overleg gehad, plus daarna een overleg in Heerlen waarbij twee deelnemers via BlueJeans vanuit Maastricht participeerden. Vandaag heb ik via Skype een uitgebreid interview gehad met mensen uit Rotterdam, terwijl ik in Heerlen aanwezig was. Samenwerking tussen teamleden kan dus ook vorm krijgen via live online video.

Mijn conclusie is dan ook dat online video binnen elke sleutel van succesvol studeren een rol kan spelen.

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.