Inleiding
Ter voorbereiding op het tentamen heb ik op vrijdag 8 april een live online vragenuur gehouden. Het was de eerste keer dat ik zo’n webinar heb georganiseerd. Het was in die zin spannend of het technisch allemaal zou werken en of er wel naar gekeken zou worden. Het bleek een succes, op het hoogtepunt keken 21 mensen tegelijkertijd naar de live stream op YouTube. Dat is vier keer het publiek dat ik bij een klassikaal vragenuur had getrokken waarbij studenten speciaal voor dat ene vragenuur naar de hogeschool moeten komen.

Aanleiding
Het idee voor een online vragenuur werd deels geboren uit noodzaak. Een klassikaal vragenuur bleek namelijk niet voor alle klassen en mijzelf gelijktijdig in te roosteren. Daarnaast wilde ik (na het als deelnemer aan een aantal webinars en virtual class rooms) ook wel eens een webinar verzorgen. Nieuwsgierig naar het resultaat? bekijk dan hier de opname.

Wat ging er aan vooraf
Het idee voor het online vragenuur heb ik aan mijn studenten voorgelegd, Ook heb ik hen naar de dag en tijdstip gevraagd waarop ze aan zo’n vragenuur wilden deelnemen. 27 procent van mijn studenten gaf aan zeker deel te nemen en nog eens 55 procent liet dat afhangen van de datum en tijd van het vragenuur. De resterende 18 procent gaf aan de voorkeur te geven aan de opname van het live vragenuur. De voorkeur bleek uit te gaan naar de middag (51%) op een doordeweekse dag zo dicht mogelijk op het tentamen (65%). Het tentamen was op maandag 11 april, het vragenuur vond daarom plaats om vrijdag 8 april vanaf 15.30u. (in een onderwijsvrije week, dus studenten met een week-OV waren die week grotendeels thuis en niet in de trein op het moment van het vragenuur). 

Kijkcijfers
Tijdens het live online vragenuur keken op het hoogtepunt 21 studenten tegelijkertijd en in totaal is er 75 keer gekeken naar de live stream. 

56 studenten hebben deelgenomen aan het tentamen, ruim een derde keek dus gelijktijdig naar het live vragenuur. In totaal waren er 75 live views, daarnaast heeft de opname van het vragenuur na afloop nog 55 views gehad. Ruim een derde van mijn studenten heeft dus live gekeken naar het vragenuur, wat een veel groter (4x) bereik is dan ik had gehad met een klassikaal vragenuur, in een week waarin anders weinig onderwijsactiviteiten zijn gepland. Dit bereik werd mogelijk nog verder vergroot doordat de opname van het vragenuur ook nog werd bekeken door studenten die niet live hadden deelgenomen.

Technische kant van het verhaal

Youtube als platform
Ik heb Youtube gekozen als platform omdat mijn doelgroep bekend is met YouTube en iedereen er gratis toegang toe heeft. Daarnaast is YouTube compatibel met computers, tablets en telefoons. Bijkomend voordeel is dat de livestream zelf (optioneel) ook opgenomen wordt op YouTube. Deze opname komt na afloop van het webinar direct beschikbaar onder dezelfde URL waaronder de live uitzending te bekijken was. Tot slot zijn YouTube video’s (en ook live streams) eenvoudig te embedden in een elektronische leeromgeving (ELO) zoals Blackboard.

Wirecast Play als webinar tool
Hoewel livestreamen op YouTube ook eenvoudig mogelijk is met Google Hangouts, heb ik gekozen voor het gratis programma Wirecast Play . Deze tool geeft mij meer controle over wat ik de toeschouwer laat zien. Het laat je switchen tussen het beeld van programmavensters of de desktop op een bepaalde monitor.
Voor de live uitzending heb ik gebruik gemaakt van drie beeldschermen. Het middelste beeldscherm werd uitgezonden. Op het beeldscherm links kon ik de livestream op YouTube in de gaten houden en werd de bijbehorende chat weergegeven.

Wirecast Play heb ik bediend via het rechterscherm. Bovenop het middelste beeldscherm stond de webcam. De audio is via de headset opgenomen, al gaf dit achteraf bekeken wellicht niet de beste audiokwaliteit. Verder heb ik een tekentablet gebruikt om tijdens de uitzending e.e.a. te kunnen toelichten m.b.v. een tekening. 

Lessons learned; techniek
Hoewel ik van tevoren een keer een (technische) test had uitgevoerd met live streaming, bleek een live vragenuur een iets grotere uitdaging dan aanvankelijk gedacht. Naast de techniek is er namelijk ook nog de didactiek van een vragenuur en het presenteren voor een camera en het produceren van de livestream zelf. Eigenlijk was ik producent en presentator tegelijk van een live uitzending.
In de uitvoering van het vragenuur liep ik tegen een aantal praktisch zaken aan:

1. Mijn cursor (waarmee ik dingen aanwees) was niet in alle shots zichtbaar voor mijn studenten. Ik heb dit opgelost door binnen de PresenterView van PowerPoint dingen aan te wijzen met de optie “beamer”. Achteraf bleek dit een eenvoudige setting in Wirecast Play te zijn, waarmee je de cursor zichtbaar kan maken.

2. Het  Online prikbord  (Padlet) die ik als backchannel gebruikte,  bleek ik handmatig te moeten verversen. Daarnaast kunnen er ook live ongewenste dingen op worden gepost. Mijn studenten hielden het echter netjes. Ik werd wel geRickRolled, wat een leuk leermomentje was. Dit zou kunnen worden voorkomen door aan het begin van het vragenuur de Padlet op read-only te zetten. Vervolgens wordt dan enkel de live chat in YouTube gebruikt als backchannel. Het hebben van één backchannel (chat) in plaats van twee backchannels (chat + Padlet) maakt het ook wat overzichtelijker. Maar werpt mogelijk wel weer een kleine drempel op om vragen te stellen, de YouTube chat is namelijk niet anoniem, maar gekoppeld aan een Google account.

3. Er zit een behoorlijke vertraging tussen wat ik live doe en dat wat studenten zien. Terwijl de chat, wel in real time plaatsvindt. Hierdoor kun je enkel met een kleine vertraging reageren in de uitzending op de chat. Het kwam bijvoorbeeld voor dat ik vergeten was het juiste scherm aan de studenten te tonen en mijn verhaal hierover al begonnen was. Dit werd mij dan duidelijk gemaakt via de chat, maar niet nadat ik al een aardig stukje in het verhaal was gevorderd.

Link naar de PadletWall

Lessons learned; organisatie en didactiek
Als je online kijkt ben je minder geneigd om de gehele uitzending bij te wonen. Oplossing zou kunnen zijn om het programma van het vragenuur (wat komt wanneer aan bod) van tevoren vast te leggen. Je kunt dan de deelnemer op het juiste moment laten inhaken. Echter, dit doet wel afbreuk aan de interactie van een live webinar. Een midden weg hierin is om het vragenuur op te delen in blokjes van 10 tot 15 minuten over een bepaald onderwerp. Na afloop van ieder blokje een korte pauze in te lassen van een paar minuten (2 a 3 minuten). Deze pauze geeft mijn studenten de kans om de het vertelde op zich in te laten werken, aantekeningen te maken en nieuwe vragen te formuleren. Daarnaast geeft het mij de kans om de chat bij te werken en een plan te trekken voor het volgende blokje. Na 3 blokjes zou dan een iets langere pauze (10 min) kunnen worden in gelast. Op deze manier ontstaat een gestructureerd programma dat toch nog voldoende ruimte biedt voor interactie.

Reacties van studenten
Na afloop van het online vragenuur heb ik een aantal leuke reacties van mijn studenten mogen ontvangen.

Al met al wat dit een buitengewoon leerzaam en geslaagd experiment. Dat ook zeker een vervolg zal gaan krijgen, want dit smaakt naar meer!

Martijn Hoeke

Docent Moleculaire Biologie bij Life Sciences & Technology  Leeuwarden (Van Hall Larenstein / NHL Hogeschool)