In 2011 kwamen op de Faculteit Educatie van Hogeschool Utrecht verschillende lijntjes bij elkaar:

• Er was een wens om samen te werken met andere educatieve faculteiten, waarbij een deel van de lessen op afstand gegeven zou moeten worden
• Er was een vraag uit de markt om masteropleidingen te verzorgen, waarbij studenten niet wekelijks naar Utrecht hoefden te komen
• Er was binnen drie maanden een leergang nodig, die overal in Nederland gevolgd kon worden en waarbij studenttevredenheid buitengewoon belangrijk was.

Op basis van deze behoefte hebben we in de faculteit het concept van blended learning aangepakt en naar onze inzichten vormgegeven.

Blended Learning is geen helder, eenduidig begrip. Bij Hogeschool Utrecht vinden we dat de student centraal staat bij het ontwerpen van het onderwijs waarbij interactie de kern van het leren vormt. De docent geeft richting aan het leerproces en stuurt op het proces. Daarbij willen we de kwaliteit van de contacttijd optimaliseren en tijdens de face-to-face bijeenkomsten de rol van de docent als expert maximaal benutten. Om het idee te visualiseren hebben we de taxonomie van Bloom aangepast:

De zes stadia van leren hebben we ongemoeid gelaten, maar door de pyramide op zijn punt te zetten geven we de tijd aan die in de F2F bijeenkomsten aan dat niveau besteed wordt. In het reguliere onderwijs is de docent veel tijd kwijt aan uitleggen en toepassen van de kennis. Het Blended Learning model van de FE laat het vergaren van kennis over aan de individuele student. Omdat we een beroepsopleiding zijn en het dus nooit gaat over het verwerven van kennis op zich, is het van het grootste belang dat de kennis in een context geplaatst wordt. Daarvoor is sociale interactie nodig, want door met elkaar over de positie van kennis binnen het beroep te praten, leer je beter en dieper. Daarom vormen kleine groepjes studenten een leerteam, waarin dit proces vorm krijgt. Tijdens de F2F bijeenkomsten ligt het accent op verdere verdieping van de kennis en het begrip.

Voor ontwerpers van onderwijs vraagt deze andere didactische aanpak een frisse blik op alle aspecten van het ontwerpproces.

 In het spinnenweb van Van den Akker staan de verschillende aandachtspunten vermeld, maar is ook duidelijk dat ze met elkaar verbonden zijn en invloed op elkaar uitoefenen. Belangrijk is dat in het ontwerpproces voor Blended Learning er geen vastgezette punten zijn, zoals in het reguliere onderwijs met bijvoorbeeld tijd, plaats en groep het geval is. De keuze voor bijv. een specifieke activiteit heeft gevolgen voor andere onderdelen van het spinnenweb.

Steeds is de vernieuwende didactiek het uitgangspunt geweest bij onze aanpak van Blended Learning, maar deze didactiek kan alleen gedijen met ondersteuning van een digitale leeromgeving. Daartoe is HUbl ontwikkeld, een op Drupal gebaseerde leeromgeving, die is gericht op het ondersteunen van het leerproces, zoals dat de docent voor ogen staat.

Voor het blended onderwijs fungeert HUbl als organisator: daar vind je je cursussen, de materialen, de opdrachten en leerdoelen en daar communiceer je met je docenten en medestudenten. De keuze van studiemateriaal is veel ruimer omdat behalve traditioneel gebruik van boeken ook alle andere media gebruikt kunnen worden. Het meest in het oog springend is daarbij het gebruik van video en de omgeving voor leerteams

Veel docenten maken bij het ontwerpen van hun onderwijsmateriaal gebruik van kennisclips: korte instructievideo’s van hooguit een minuut of tien. Daarbij hebben we een paar aandachtspunten:

• de docent willen we graag ergens herkenbaar in beeld, zodat studenten weten van wie ze nu eigenlijk les krijgen;
• aan de andere kant heeft tien minuten naar een ‘talking head’ kijken geen positief effect op het leren en willen we dus ook graag ander visueel materiaal.

Het opnemen van een college en dat onverkort publiceren voldoet vrijwel nooit aan de vraag van studenten en docenten. Binnen de faculteit Educatie hebben we daarom HUblStudio ingericht. Een team van professionals op het gebied van video en animatie begeleidt docenten bij het maken van hun kennisclips. Tijdens een intakegesprek vertellen docenten waar de video over moet gaan en wat ze zich erbij voorstellen. Samen met de docent wordt een eenvoudig script geschreven, waarin inhoud, aanvullende materialen en bijvoorbeeld locatie wordt vastgelegd.

HUblStudio heeft een opnamestudio met green screen en Smart Board, maar er kan ook op locatie gefilmd worden. Na de opname blijft de docent betrokken bij de afwerking en het beoordelen van het resultaat. Op deze manier zijn er inmiddels honderden video’s gemaakt.

In de afgelopen vier jaar heeft Blended Learning in Hogeschool Utrecht een hoge vlucht genomen. In het voorjaar van 2014 is in het kader van het programma Onderwijsinnovatie besloten om de aanpak van de faculteit Educatie te verbreden naar de hele hogeschool: inmiddels zijn alle faculteiten bezig met het implementeren van Blended Learning en het direct daaraan gekoppelde HUbl leerplatform.

Op dit moment zijn er zo’n 800 cursussen in HUbl te vinden als weerslag van deze didactische innovatie en volgen duizenden studenten op deze manier onderwijs.

Bij een eerste presentatie van onderzoeksresultaten naar de implementatie van deze onderwijsvernieuwing werd gesproken over een succesvolle innovatie in de Faculteit Educatie van Hogeschool Utrecht. Maar dat betekent niet dat we nu tevreden achterover kunnen gaan zitten. Er is nog veel werk te verzetten en de hele aanpak kan verder verfijnd en verbeterd worden. Onze bevindingen over de aanpak, best practices, onderzoekservaringen en ideeën bij kennisclips vind je op Het Blended Lab

Het productieteam maakt gebruik van kwalitatief hoogstaande camera-, audio- en montage-apparatuur om ervoor te zorgen dat de hoogste kwaliteit behaald wordt. Zij helpen je bij regie van je (film)lesmateriaal, maken mooie shots en hebben goeie ideeën voor betere beelden. Zij stellen zich hier aan je voor.

Hans van Bergen, adviseur onderwijs en innovatieve technologie